Wicepremier Aleksiej Kudrin, od 11 lat kierujący rosyjskimi finansami, stał się pierwszą ofiarą „kremlowskiej roszady", zgodnie z którą po czteroletniej przerwie Władimir Putin wróci na Kreml (nikt nie wątpi że marcowe wybory będą jedynie formalnością), a urzędujący prezydent, Dmitrij Miedwiediew, zrezygnuje z udziału w wyborczym wyścigu i dostanie za to fotel premiera.
Alieksiej Kudrin (tu z prezydentem Miedwiediewem) musiał odejść ze stanowiska ministra finansów Rosji, bo skrytykował ustalenia na Kremlu. (CC By-NC-ND London Summit)
Bezpośrednim powodem dymisji Kudrina była jego publicznie wypowiedziana opinia, dosłownie na dzień przed ogłoszeniem warunków „roszady”, że w przypadku, gdyby w 2012 r premierem miał zostać Miedwiediew, to on, ze względu na różnice w podejściu do polityki gospodarczej, nie widział by dla siebie miejsca w nowym gabinecie.
Formalnie przedmiotem sporu, przynajmniej tego ostatniego, był sprzeciw Kudrina przeciwko żądaniom prezydenta Miedwiediewa, który nalegał na zwiększenie wydatków zbrojeniowych Rosji o 65 mld dolarów. Zdaniem Kudrina, w obecnej sytuacji gospodarczej, wobec groźby recesji, rosyjski budżet nie stać na taki wydatek. Jego skutkiem – twierdzi – byłoby dodatkowe powiększenie deficytu budżetowego oraz załamanie programu dywersyfikacji rosyjskiej gospodarki.
Jest jednak i inna wersja, pojawiająca się w moskiewskich mediach: Kudrin sam liczył na to, że zostanie premierem i podobno było to już uzgodnione z Putinem, ale spotkał go wielki zawód. Zwłaszcza, gdy okazało się, że sprawa zamiany miejscami Putina i Miedwiediewa była ustalona już cztery lata temu, krótko po poprzednich wyborach prezydenckich.
Problem polega na tym, iż zmiana na stanowisku wicepremiera i ministra finansów dokonuje się w okresie, gdy gospodarka rosyjska przeżywa coraz większe kłopoty. Zapowiedź powrotu Putina na Kreml w ramach roszady większość inwestorów przyjęła z ulgą ponieważ wyjaśnia sytuację na długo przed wyborami prezydenckimi, gwarantuje pewną stabilizację sytuacji i eliminuje niebezpieczeństwo walki politycznej wewnątrz obozu władzy. Informacja o dymisji Kudrina przyjęta została jednak z wyraźnym zaniepokojeniem.
Dotychczasowy szef finansów, był jednym z niewielu rosyjskich polityków, którzy cieszyli się względnym zaufaniem inwestorów. Kudrina ceniono za to, iż w okresie boomu naftowego, podczas dwóch pierwszych kadencji prezydentury Putina, zapewnił dodatni bilans rosyjskiego budżetu i konsekwentnie gromadził rosnące wpływy z eksportu surowców energetycznych na Funduszu Stabilizacyjnym, co pozwoliło złagodzić skutki kryzysu finansowego z 2008 r.
Teraz sytuacja jest już inna. Wśród inwestorów rosną obawy, czy w nowym układzie politycznym Rosja będzie w stanie skutecznie kontynuować program modernizacji rosyjskiej gospodarki, który był sztandarowym projektem prezydentury Dmitrija Miedwiediewa.
Obawy te nie są pozbawione podstaw. Po wcześniejszych, bardzo optymistycznych ocenach (nawet lepszych niż oceny Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego) MFW skorygował swoje prognozy dotyczące rozwoju rosyjskiej gospodarki. Dotychczas zakładano, że w 2011 r tempo przyrostu będzie wynosiło 4,8 proc, a w 2012 – 4,5 proc. W obecnej prognozie wskaźniki te obniżono odpowiednio do 4,3 proc (2011) oraz 4,1 proc (2012). Uzasadniono to m.in. niepewnością na rynkach naftowych, bo – jak stwierdzono – wprawdzie ceny ropy dalej są względnie wysokie, ale nie można wykluczyć ich spadku, bardzo prawdopodobnego w warunkach recesji gospodarki światowej.
Aleksiej Kudrin, jak się wydaje, podzielał tę opinię. Jeszcze przed swoją dymisją ostrzegał, iż w przypadku możliwego spadku ceny ropy naftowej do poziomu 60 dolarów za baryłkę rosyjska gospodarka wytrzyma około roku, ale później trzeba będzie przystąpić do realizacji scenariusza kryzysowego. Tym bardziej będzie to konieczne, jeśli ropa będzie taniała dalej.
W takim przypadku – ostrzegał Kudrin – tempo wzrostu rosyjskiej gospodarki spadnie do zera, a może nawet i poniżej tej granicy. Dlatego – przekonywał – już w najbliższym czasie władze rosyjskie będą musiały dokonać trudnego wyboru: albo zdecydują się na podniesienie wieku emerytalnego, albo będą zmuszone podnieść podatki.
W każdym razie – dowodził rosyjski minister finansów – należy poważnie liczyć się z możliwością recesji i powtórzenia kryzysu, jak w latach 2008-2010. I jeszcze do tego otwarcie przyznawał, iż „arsenał anty-kryzysowych środków, jaki pozostaje w rękach rządu jest mocno ograniczony”.
Jednak i do Kudrina można mieć zastrzeżenia. Formułowane przez niego krytyczne oceny sytuacji gospodarczej Rosji pozostają w sprzeczności z opublikowanym niedawno i przygotowanym w jego resorcie projektem budżetu Federacji Rosyjskiej na 2012 rok. W porównaniu z poprzednią wersją znacznie zwiększono w nim planowane dochody i wydatki budżetu. Te pierwsze zwiększono z 9,5 bln rubli do 11,7 bln, zaś wydatki – z 11,2 bln do 12,6 bln. A jeszcze do tego założono, że uda się zmniejszyć deficyt przyszłorocznego budżetu z planowanych wcześniej 1,7 bln rubli do 0,9 bln!
Takie „cuda” – twierdzą moskiewscy eksperci – zwiększenie w ciągu kilku letnich miesięcy planowanych dochodów budżetu aż o 23 proc, możliwe są tylko na papierze. Wystarczy w sposób kreatywny dopasować dochody do planowanych wydatków, a jeszcze do tego jednym pociągnięciem pióra skorygować prognozowane ceny ropy, (na których opiera się cały budżet) z zakładanych wcześniej 93 dolarów za baryłkę do 100 dolarów… I wtedy wszystko się zgadza.
Pytanie tylko, a co będzie, jeśli cud z pierwszej dekady rządów Putina już się nie powtórzy i ceny ropy zaczną spadać? – W końcu to nie przypadek – pisał w The Moscow Times Dmitrij Dokuczajew – że w państwach OPEC, za podstawę projektów budżetowych przyjmuje się średnioroczną cenę ropy naftowej na poziomie 70 dolarów za baryłkę. Tylko nie w Rosji, co – zdaniem cytowanego Dokuczajewa (ale nie tylko jego) – jest najlepszym dowodem, że w roku wyborów (najpierw do parlamentu, a potem prezydenckich racje polityczne biorą górę nad rachunkiem ekonomicznym…
A skoro już mowa o ofiarach „kremlowskiej roszady”… Wicepremier Kudrin jest pierwszym, który stracił stanowisko w wyniku zamiany miejscami Miedwiediewa i Putina. Ale nie ostatnim. Rosyjscy komentatorzy spodziewają się kolejnych zmian na stanowiskach gubernatorów, a także w resortach. I minie co najmniej rok, zanim nowy układ personalny we władzach rosyjskich okrzepnie. To będzie dodatkowy czynnik mający wpływ na rosyjską gospodarkę w nadchodzących trudnych czasach.
Autor jest publicystą ekonomicznym internetowego Studia Opinii
Alieksiej Kudrin (tu z prezydentem Miedwiediewem) musiał odejść ze stanowiska ministra finansów Rosji, bo skrytykował ustalenia na Kremlu. (CC By-NC-ND London Summit)
Rosja przyjęła kolejny „wojenny” budżet na 2025 r. i lata 2026–2027. Wbrew wcześniejszym założeniom sytuacja się nie normalizuje, wydatki rosną w galopującym tempie, a deficyt narasta. Budżet nie jest w stanie wspierać innych sfer życia społeczno-gospodarczego decydujących o przyszłej pozycji Rosji, a jego stan pokazuje wymierne koszty wojny, te bieżące, jak również te, które będą obciążać rosyjską gospodarkę przez następnych wiele lat.
Skuteczne wkomponowanie się w system gospodarki światowej w pierwszej dekadzie XXI wieku zapewniło Rosji pozyskiwanie olbrzymich środków z tytułu wzrostu cen eksportowanych surowców, napływu kapitału zagranicznego, inwestycji i technologii. Wydawało się, że stwarza to trwałe fundamenty dla budowy jej pozycji jako jednej z wiodących potęg gospodarczych świata.
Rosyjska gospodarka od przeszło pięciu kwartałów rośnie w tempie ponad 5 proc. To rekordowe tempo, ostatni raz odnotowywane na takim poziomie na przełomie lat 2011 i 2012. Czy Rosja, mimo sankcji, odcięcia od najnowszych technologii, inwestycji zagranicznych i wiodących światowych rynków eksportu oraz importu zaczyna osiągać to o czym od dawna mogła tylko marzyć? Czy też jest to wstęp do sagi „miłe złego początki”?
Powinniśmy się teraz na nowo zmobilizować i wykorzystać największą w naszej tysiącletniej historii szansę, żeby Zachód nie tylko dogonić, ale nawet aby część krajów zachodnich przegonić. Nigdy nie mieliśmy takiej szansy jak teraz – uważa dr hab. Marcin Piątkowski z Akademii Leona Koźmińskiego.
Surowce, w tym przede wszystkim ropa i gaz, od zawsze postrzegane były jako podstawowe czynniki siły ekonomicznej Rosji i jej atrakcyjności jako partnera gospodarczego. W samej Federacji Rosyjskiej zasobom energetycznym przypisano dodatkowo rolę narzędzia wspierającego rodzimą politykę zagraniczną.
„Od pewnego czasu obserwowane jest istotne zmniejszenie kredytowania sfery realnej przez sektor bankowy przy jednoczesnym ograniczonym rozwoju pozostałej części sektora finansowego” – zauważa NBP w „Raporcie o stabilności sektora finansowego”.
Religie (organizacje religijne) umożliwiają ludziom przynależność do społeczności, w których mogą się uczyć od siebie nawzajem, mogą łatwiej znajdować cel i sens w codziennym życiu, oraz rozwijać trwałe relacje i budować osobistą odporność. To główna teza książki Paula Seabrighta „The Divine Economy”.
Czerwcowe raporty OECD, ONZ oraz Banku Światowego zgodnie wskazują na znaczące obniżenie prognoz globalnego wzrostu na 2025 r. W dużej mierze jest to wynik szybkiej eskalacji działań protekcjonistycznych, zwłaszcza znacznego wzrostu efektywnych amerykańskich ceł. Działania te już zaczęły obciążać globalne łańcuchy dostaw i opóźniać decyzje inwestycyjne podmiotów gospodarczych.
Era niemieckiego cudu gospodarczego opartego na przemyśle przetwórczym i forsowaniu eksportu wydaje się dobiegać końca. Wykorzystanie technologii cyfrowych może w istotny sposób pomóc w utrzymaniu pozycji naszego zachodniego sąsiada na świecie.
Rynkowe anomalie nie są drobnymi odstępstwami od idealnego modelu – są trwałym elementem rzeczywistości. Finanse behawioralne pokazują, że błędy inwestorów bywają systematyczne, niekiedy przewidywalne i... ludzkie. Nie negują dorobku teorii neoklasycznych – przeciwnie, wzbogacają go o ludzki kontekst, który wcześniej był pomijany. O sile emocji w gospodarce i lekcjach płynących z kryzysów opowiadał prof. Adam Szyszka z SGH w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym”.
Do 2050 r. około 70 proc. ludzi będzie mieszkać w miastach. Czy inteligentne miasta, łączące technologię z zarządzaniem, są przyszłością urbanizacji? Ich rolę w obliczu współczesnych wyzwań wyjaśnia w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” dr Sabina Baraniewicz-Kotasińska, autorka książki o smart cities.
Polska branża kosmiczna dynamicznie się rozwija, stając się perspektywicznie jednym z kluczowych sektorów nowoczesnej gospodarki. Nasz kraj nie tylko inwestuje w technologie kosmiczne, lecz także uczestniczy w międzynarodowych misjach. Już wkrótce polski astronauta poleci w kosmos, co podkreśla rosnącą pozycję Polski w tej wymagającej branży. Jak wygląda obecna sytuacja sektora kosmicznego w Polsce? Jakie są jego perspektywy i wyzwania?
Prawdopodobnie jeszcze w 2025 r. liczba aktywnych rachunków PPK wzrośnie do 5 mln. Program realizowany w trójkącie pracownik-pracodawca-państwo przynosi realne korzyści, ale wiele osób wciąż ich nie dostrzega.
Kryzys w 2008 r. i pandemia COVID-19 przyniosły wielkie wyzwania dla sposobu prowadzenia polityki pieniężnej na całym świecie. Nasz artykuł przedstawia wyniki aktualizacji klasyfikacji Kompleksowych Ram Polityki Pieniężnej, która obejmuje obecnie 186 krajów i okres 50 lat, od 1974 do 2023 roku.
Po neoliberalnej kontrrewolucji władze pozwalają na inflację wartości aktywów inwestycyjnych, przy jednoczesnym bezwzględnym tłumieniu wzrostu płac – przekonuje Melinda Cooper w „Counterrevolution”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Na koniec marca 2024 r. liczba ludności Polski wynosiła niecałe 37,6 mln i – jak podaje GUS – tym samym zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. o 133 tys. osób. Urząd alarmuje, że te niekorzystne trendy obserwowane są od lat. W konsekwencji prognozy pokazują, że pod koniec 2050 r. liczba ludności naszego kraju wyniesie 34,0 mln osób, a w 2060 r. nie przekroczy 31 mln (30,9 mln).
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
